Fray Bernardino de Sahagún Nahua kulturarekin zerikusia duen guztiaren ikertzaile maximotzat har daiteke, bere bizitza osoa ohiturak, moduak, lekuak, ohiturak, jainkoak, hizkuntza, zientzia, artea, janaria, konpilazioari eta ondorengo idazketari eskainiz. gizarte antolaketa, etab. Mexica delakoa.
Fray Bernardino de Sahagún-en ikerketarik gabe gure ondare kulturalaren zati handi bat galduko genuke.
FRAY OF LIFE BERNARDINO DE SAHAGÚN
Fray Bernardino Sahagúnen jaio zen, Leongo erresuman, Espainian 1499 eta 1500 artean, Mexiko Hirian (Espainia Berria) hil zen 1590ean. Ribeira zuen abizena eta bere jaioterrirako trukatu zuen. Salamancan ikasi zuen eta 1529an iritsi zen Espainia Berrira, Antonio de Ciudad Rodrigo frailearekin eta San Frantzisko ordenako beste 19 anaiarekin batera.
Itxura oso ona zuen, Fray Juan de Torquemadak esan zuenez, "adineko erlijiosoek emakumezkoen begietatik ezkutatzen zutela" dioenez.
Bere bizilekuaren lehen urteak Tlalmanalcon (1530-1532) eman zituen eta orduan Xochimilco komentuko zaindaria izan zen eta, suposatzen denaren arabera, haren sortzailea ere izan zen (1535).
Latinidad irakatsi zuen Santa Cruz de Tlatelolco ikastetxean sortu zenetik bost urtez, 1536ko urtarrilaren 6an; eta 1539an ikastetxeari atxikitako komentuko irakurle izan zen. Bere Ordenako hainbat zereginetara emana, Pueblako haranean eta sumendien eskualdean zehar ibili zen (1540-1545). Tlatelolcora itzulita, komentuan egon zen 1545-1550 bitartean. Tulan izan zen 1550 eta 1557. Probintziako definitzaile (1552) eta Ebanjelio Santuaren zaintzapeko bisitaria izan zen, Michoacánen (1558). 1558an Tepepulco herrira lekualdatuta, bertan egon zen 1560ra arte, 1561ean berriro Tlatelolcora igaroz. Han 1585. urtera arte iraun zuen, Mexiko Hiriko Grande de San Francisco komentura bizitzera joan zen urtea arte, eta han egon zen 1571ra arte berriro Tlatelolcora itzultzeko. 1573an Tlalmanalcon predikatu zuen. 1585 eta 1589 bitartean probintziako definitzaile izan zen berriro. 90 urte zituela edo urte pixka bat gehiago hil zen Mexikoko San Frantzisko komentuan.
SAHAGÚN ETA BERE IKERKETA METODOA
Gizon osasuntsu, indartsua, langilea, soila, zuhurra eta indiarrekin maitagarria denaren ospea izanda, bi ohar funtsezkoak dirudi bere izaeran: irmotasuna, 12 hamarkadatan bere ideien eta bere lanaren alde egindako ahalegin oparoa frogatuta; eta ezkortasuna, bere eszena historikoaren hondoa isla mingotsekin iluntzen duena.
Bi kulturen trantsizio garaian bizi izan zen, eta konturatu zen Mexica desagertuko zela, europarrak xurgatuta. Mundu indigenaren konplexutasunean sartu zen irmotasun, eutsi eta adimen bereziarekin. Ebanjelizatzaile gisa zuen zaletasunak bultzatu zuen, jakintza hori zuenez bertako erlijio paganoa hobeto borrokatzen eta bertakoek Kristoren federa errazago bihurtzen saiatu zelako. Ebanjelizatzaile, historialari eta hizkuntzalari gisa idatzitako lanei hainbat forma eman zizkien, liburu desberdin gisa zuzendu, zabaldu eta idatziz. Nahuatlean idatzi zuen, ezin hobeto zeukan hizkuntza eta gaztelaniaz, latina gehituz. 1547tik aurrera antzinako mexikarren kultura, sinesmenak, arteak eta ohiturei buruzko datuak ikertzen eta biltzen hasi zen. Bere zeregina ongi burutzeko, ikerketa metodo modernoa asmatu eta abiarazi zuen, hau da:
a) Galdetegiak nahuatlean egin zituen, Tlatelolco Santa Cruz Ikastetxeko ikasleak "erromantizismoan" aurreratuta, hau da, latinez eta gaztelaniaz, beren ama hizkuntzan nahuatlean adituak ziren bitartean.
b) Galdeketa hauek irakurri zituen auzoak edo partzialtasunak zuzentzen zituzten indiarrei, laguntza eskerga eman zioten eta Sahagún Informatzaileak izenez ezagutzen dituzten adineko indigenak bidali zizkioten.
Informatzaile horiek hiru tokitakoak ziren: Tepepulco (1558-1560), bertan egin zituzten Lehen Memorialak; Tlatelolco (15641565), non Memorialak egin zituzten eskolarekin (bertsio biak Matritenses Codices izenekoekin identifikatzen dira); eta La Ciudad de México (1566-1571), non Sahagúnek bertsio berri bat egin zuen, aurrekoak baino askoz ere osatuagoa, beti Tlatelolcoko bere ikasle taldeak lagunduta. Behin betiko hirugarren testu hau Espainia Berriko gauzen historia orokorra.
BERE LANAREN XEDE KURIOSOAK
1570ean, arrazoi ekonomikoengatik, bere lana geldiarazi zuen, bere Historia laburpen bat idaztera behartua izan zelarik, Indietako Kontseilura bidali zuena. Testu hau galdu egin da. Pius V. Aita Santuari beste sintesi bat bidali zitzaion, eta Vatikanoko Artxibo Sekretuan gordetzen da. Espainia Berriko indiarrek beren desleialtasun garaian erabiltzen zituzten eguzki idolatrien laburpen laburra du izenburua.
Ordena bereko fraileen azpijokoak zirela eta, Felipe II.a erregeak 1577an Sahagúnen lanaren bertsio eta kopia guztiak biltzeko agindua eman zuen, beldurrez bertako hizkuntzan kontserbatuko balira bertako indigenek beren sinismenei eutsiko dieten beldurrez. . Azken agindu hau betez, Sahagúnek bere nagusiari, Fray Rodrigo de Sequerari, eman zion gaztelania eta mexikako hizkuntzen bertsioa. Bertsio hau Aita Sequerak ekarri zuen Europara 1580an, Sequeray-ren eskuizkribua edo kopia izenarekin ezagutzen dena eta Florentziako Codex-arekin identifikatua.
Bere ikasle hirueledun taldea (latina, gaztelania eta nahuatl) Azcapotzalcoko Antonio Valerianok osatzen zuen; Martín Jacobita, Santa Ana edo Tlatelolco auzokoa; Pedro de San Buenaventura, Cuautitlanekoa; eta Andrés Leonardo.
Bere kopiatzaileak edo pendolistak San Martin auzoko Diego de Grado ziren; Mateo Severino, Utlac auzokoa, Xochimilco; eta Bonifacio Maximiliano, Tlatelolco-koa, eta agian beste batzuk, izenak galdu dituztenak.
Sahagún ikerketa zientifikoaren metodo zorrotz baten sortzailea izan zen, lehena ez bada, Fray Andrés de Olmos aurretik zegoenez bere ikerketetan, bera zen zientifikoena, beraz ikerketa etnohistoriko eta sozialaren aitatzat hartzen da. Americana-k, Aita Lafitanen bi mende eta erdi aurreikusten zituenean, irokotarrak lehen etnologo handitzat hartu zituen ikerketengatik. Bere berriemaileen ahotik, Mexikoko kulturarekin zerikusia zuten albisteen aparteko arsenal bat biltzea lortu zuen.
Hiru kategoriak: jainkotiarra, gizakia eta egunerokoa, kontzepzio historikoaren barruko Erdi Aroko tradizio sakonekoak, guztiak daude Sahagúnen lanean. Hori dela eta, harreman estua dago bere Historia pentsatu eta idazteko moduarekin, adibidez, Bartholomeus Anglicus-ek De proprietatibus rerum ... en romance (Toledo, 1529) izeneko lanarekin, bere garaian oso modan dagoen liburua, bai eta lanekin ere. Plinio Zaharra eta Albertoel Magnoren eskutik.
SuHistoria, Erdi Aroko motako entziklopedia bat, Errenazimentuko ezagutzek eta nahuatl kulturakoek aldatua, hainbat esku eta estilo desberdinetako lana aurkezten du, bere ikasle taldeak 1558tik gutxienez 1585 arte esku hartu baitzuen. Bertan, XVI. Mendearen erdialdetik Mexikoko Eskola-Tenochtitlan izenekoarekin lotura, joera piktografikoa izanik, "Azteka berpiztua" estiloarekin, meridiano argitasunarekin hautematen da.
Informazio oparo eta bikain hori guztia ahanzturan geratu zen, harik eta Francisco del Paso y Troncosok - nahuatlaren ezagutzaile sakona eta historialari handia - Madrilen eta Florentzian gordetako originalak argitaratu zituen Historia general de las cosas de Nueva España izenburupean. Codices matritenses-en edizio partzial faksimilea (5 liburuki, Madril, 1905-1907). Bosgarren liburukiak, serieko lehenengoak, Florentziako Laurentiako liburutegian gordetako Florentziako Kodearen 12 liburuen 157 platerak ekartzen ditu.
Carlos María de Bustamantek (3 liburuki, 1825-1839), Irineo Pazek (4. bol., 1890-1895) egindako edizioak Tolosako San Frantzisko komentuan zegoen Historia Sahagún-eko ale batetik datoz. ) eta Joaquín Ramírez Cabañas (5 liburuki, 1938).
Gaztelaniazko edizio osatuena Aita Ángel María Garibay K.-rena da, izenburuarekin Espainia Berriko gauzen historia orokorra, Bernardino de Sahagún-ek idatzia eta bertakoek bildutako mexikar hizkuntzan egindako dokumentazioan oinarrituta (5 liburuki, 1956).
